ÁN LỆ không phải là toàn bộ BẢN ÁN, quyết định của tòa án mà chỉ là các nội dung chứa đựng lập luận để giải thích những vấn đề, sự kiện pháp lý, chỉ ra nguyên tắc hoặc quy phạm pháp luật cần áp dụng hoặc là lý do để tòa án đưa ra phán quyết.
(Căn cứ Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP về Quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng ÁN LỆ , do Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao ban hành)
Như vậy, không phải bất kỳ phán quyết có hiệu lực pháp luật nào của tòa án cũng có thể trở thành ÁN LỆ. BẢN ÁN, quyết định của tòa án cần phải thỏa mãn một số điều kiện nhất định mới được xem là ÁN LỆ.
Tại Điều 2, Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao quy định rõ tiêu chí một BẢN ÁN trở thành ÁN LỆ khi đáp ứng những yêu cầu:
– Có giá trị làm rõ quy định của pháp luật còn có cách hiểu khác nhau, phân tích, giải thích các vấn đề, sự kiện pháp lý và chỉ ra nguyên tắc, đường lối xử lý, quy phạm pháp luật cần áp dụng trong một vụ việc cụ thể hoặc thể hiện lẽ công bằng đối với những vấn đề chưa có điều luật quy định cụ thể;
– Có tính chuẩn mực;
– Có giá trị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
Việc lấy ý kiến đối với BẢN ÁN, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành ÁN LỆ được quy định chi tiết tại Điều 4, Nghị quyết nói trên.
Cụ thể, BẢN ÁN, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành ÁN LỆ, nội dung đề xuất là ÁN LỆ, dự thảo ÁN LỆ phải được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của TAND Tối cao để các tòa án, chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn, cá nhân, cơ quan, tổ chức quan tâm tham gia ý kiến, trừ trường hợp hướng dẫn tại các điểm b, c và d khoản 2, Điều 6 của Nghị quyết này. Ý kiến góp ý được gửi về TAND Tối cao. Thời gian lấy ý kiến góp ý là 30 ngày kể từ ngày đăng tải.
Kế đến, trên cơ sở kết quả lấy ý kiến rộng rãi đối với các BẢN ÁN, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành ÁN LỆ, nội dung đề xuất là ÁN LỆ, dự thảo ÁN LỆ, Chánh án TAND Tối cao xem xét, quyết định việc lấy ý kiến của Hội đồng tư vấn ÁN LỆ. Việc lấy ý kiến của Hội đồng tư vấn ÁN LỆ được thực hiện theo hướng dẫn tại khoản 2 và khoản 3, Điều 5 thuộc Nghị quyết nói trên.
(Tổng hợp)